Homeostaza

Problem homeostazy polega na znalezieniu właściwego sposobu opisu tych czynności życiowych, które wykazują zadziwiającą wprost stałość swego generalnego wzorca, pomimo pewnych stopniowych zmian. Tę zachowawczość organizacji życia nazywamy homeostazą. Terminu tego użył po raz pierwszy fizjolog Cannon (1932), opisując zaobserwo­waną przez Claude Bernarda u ssaków tendencję do zachowania stałego składu krwi pomimo zmian zachodzących w otoczeniu. Sławne stwier­dzenie Bernarda brzmi następująco: ?La fixité du milieu intérieur c’est la condition de la vie libre”. Przez środowisko wewnętrzne fizjologowie rozumieją krew, lecz zasada ta dotyczy w ogóle materii ożywionej, która wykazuje właściwości homeostazy i dąży do zachowania swojego wzor­ca czynności. Wszystkie czynności materii ożywionej ? takie jak odży­wianie się, oddychanie, ruch, reprodukcja ? stanowią część układu ma­jącego zapewnić jej zachowanie ciągłości. Kluczem do zrozumienia zna­czenia czynności roślin, ssaków i człowieka jest poznanie ich homeostatycznej natury oraz faktu, że zmierzają one do zachowania ciągłości ży­cia. Jest to dostatecznie oczywiste w przypadku wielu czynności, np. od­dychania i odżywiania się. Trudno natomiast zrozumieć, jakie znaczenie dla homeostazy mają inne czynności, takie jak np. skomplikowane czyn­ności krzyżowania się lub wyraźnie samodestrukcyjne procesy starzenia. Aby to zrozumieć, należy skupić uwagę na stabilności tej organizacji, która utrzymuje się nie tylko przez krótki okres czasu, lecz przez setki, tysiące i miliony lat. Jednostką, która pozostaje nienaru­szona, a której część stanowi każda żywa istota, nie jest życie poszczególnego osobnika, lecz występu­jące na naszej planecie życie jako całość.